Historische kleuren/ Loodwit

door Greet
03
apr

Historische kleuren / Loodwit

Kunstenaars, zo rond de 17e en 18e eeuw, moesten zich vroeger behelpen met maar 18 pigmenten. In tegenstelling tot nu, was dat enorm weinig. Maar toch wisten ze de mooiste schilderijen te maken. Zelfs Rembrandt, die maar 10 van deze pigmenten gebruikte, maakte fantastische kunstwerken waar we dus heden ten dage nog steeds van kunnen genieten.
Verf maakten de kunstenaars zelf, door het pigment te mengen met lijnolie. Pas in 1845 kwamen tubes olieverf op de markt en had men steeds meer verschillende tinten tot de beschikking.
Historische kleuren/ loodwit is een eeuwenoude kleur. Schilderijen die 400 jaar geleden werden gemaakt, zijn bijna altijd voorzien van het oude loodwit.

Pigment

Pigment is het belangrijkste onderdeel van de verf. Vulstof en bindmiddel zorgen er dus voor dat er een homogene massa ontstaat. Deze massa kan gemakkelijk met een kwast op een doek kan worden aangebracht.
Vroeger werd pigment gewonnen uit planten en dieren. Maar ook een aantal stenen deden dienst als bron.

De ontdekking van loodwit

Al ca. 400 jaar vóór de jaartelling is het loodwit ontdekt. Het was altijd één van de belangrijkste pigmenten. De dekkracht was niet groot, maar door de mooie, witte kleur was het loodwit populair. Een schildertoets met loodwit zal mooi blijven staan. Lucian Freud was een meester in zijn beroemde toetsen en sporen.
Lucian Freud zelfportret. Loodwit gebruikt..

Historische kleuren/ loodwit is en was schadelijk voor de gezondheid. Loodvergiftiging was een beroepsziekte onder heel veel kunstenaars. De geneesheren in die tijd, gaven het advies, om deze verf niet te gebruiken. Men sloeg echter deze raadgevingen in de wind. De kunstenaars van toen bleven gebruik maken van deze giftige verf.

Het loodwit werd ook als schmink gebruikt. Het gevolg was irritaties, puisten, pijnlijke ogen en soms zelfs een vroeg overlijden.

Loodwit productie
Historische kleuren/ loodwit is zeer giftige verf die op de volgende wijze geproduceerd.
Banden lood die ongeveer 15 cm. breed waren en een meter lang werden opgerold. De lagen lood mochten elkaar niet raken. Tussen elke laag moest een ruimte van 2 mm. aanwezig zijn. De loodbanden deponeerde men in een speciale azijnpot.

Azijnzuur

In de azijnpotten werd azijnzuur op de bodem aangebracht. Daar bovenop kwam dus het lood. Maar dit mocht dus absoluut niet in aanraking komen met het zuur. Wanneer de potten gevuld waren werden deze in paardenmest geplaatst. Er ontstond een kooldioxide reactie. Paardenmest ging ontbinden en er kwam warmte vrij. Door deze warmte vond een reactie van het lood plaats. Pigment ging zich afzetten op het lood.
Na ongeveer 4 tot 6 weken kon het loodwitte pigment van de banden worden geschraapt. Het schraapsel werd fijn gemalen en tenslotte in een broodvorm geperst. Deze broden werden in papier gepakt en vervoerd naar de kunstenaar die er door middel van het toevoegen van lijnolie verf van maakte.
Loodwitmolen ‘De Star’ aan de Haarlemmertrekvaart te Sloterdijk, omstreeks 1800 getekend door J.C. Roël. 

Gebruik loodwit

Schilderijen die werden gemaakt vóór het jaar 1900 zijn bijna allemaal voorzien van de giftige loodverf. Men wist niet beter en er waren geen alternatieven. Pas vanaf het midden van de 19e eeuw kwam het zinkwit op de markt. Dit is een transparante, niet dekkende verf. Zinkwit is eigenlijk alleen goed bruikbaar om te mengen met een andere kleur. Later kwam het titiaanwit op de markt. Dit is een acrylverf die prima dekt!
Eerste keuze
Van Gogh Olieverf tube 200mL 105 Titaanwit
Van Gogh Olieverf tube 200mL 105 Titaanwit
Bekijk de prijs
Tweede keuze
Olieverf - #105 Titaanwit - van Gogh - 20ml
Olieverf - #105 Titaanwit - van Gogh - 20ml
Bekijk de prijs
OVERIGE TOPPERS
Van Gogh Olieverf 500 ml 105 Titaanwit
Van Gogh Olieverf 500 ml 105 Titaanwit
Van Gogh Olieverf 500 ml 118 Titaanwit
Van Gogh Olieverf 500 ml 118 Titaanwit
Olieverf - #105 Titaanwit - van Gogh - 40 ml
Olieverf - #105 Titaanwit - van Gogh - 40 ml
Van Gogh Olieverf Tube - 40 ml 118 Titaanwit
Van Gogh Olieverf Tube - 40 ml 118 Titaanwit

Oude meesters schilderden allemaal met loodwit

De kraagjes van deze heren werden met loodwit geschilderd. Dit schilderij is van Rembrandt “de Staalmeesters”1662

 

Het loodwit is zeer opvallend in dit schilderij van Johannes Vermeer. 1655 “Christus bij Maria en Martha“

 

Meisje met brede hoed. Caesar van Everdingen. Schilderij uit 1645

Verboden

Loodwit produceren is sinds 1939 verboden als binnenverf. Loodwitverf is dan ook zeer giftig! Dit was rijkelijk laat, want in 1906 werd in Nederland het loodwitbesluit al van kracht. Chronische loodwitvergiftiging kwam veelvuldig voor.. Dit kwam door het langdurig gebruik van deze verf.

De ARBO-wet verbiedt het gebruik van in verf verbonden loodwit. Dat wil zeggen dat de schilder die bij een onderhoudsbeurt een wand geschilderd met loodwit schrapt, föhnt en schuurt, gemakkelijk de stof die vrijkomt kan inademen. Deze stof is giftig.

Loodvergiftig

Tot slot kan een te hoog gehalte aan lood in het lichaam aanleiding zijn tot een loodvergiftiging. Zo’n vergiftiging kan onherstelbare schade toebrengen aan bloedsomloop en het zenuwstelsel. Ontwikkelingsstoornissen kunnen door loodvergiftiging bij kinderen voorkomen.

Zinkwit, titaanwit en nog meer witten…

Wil je ten slotte meer over wit weten, is het leuk om mijn blog “werken met wit” te lezen…

https://zelfkunstmaken.nl/werken-met-wit/

Geïnteresseerd geraakt in loodwit  en meer daar over lezen, klik op deze link!

Na dit WIT zin in het lezen van nog meer Historische kleuren?

https://zelfkunstmaken.nl/historische-kleuren-purper/

https://zelfkunstmaken.nl/historische-kleuren-sepia/

Veelgestelde vragen

Hoeveel jaar terug zie je schilderijen die geschilderd zijn met loodwit?

Ruim 400 jaar geleden zie je schilderijen waar loodwit is gebruikt

Was loodwit gezond om mee te werken?

Nee absoluut niet. Het was een zeer giftige verfsoort waar je loodvergiftiging van kon krijgen. Loodwitte verf is dan ook verboden om te maken en mee te werken.

Welke product gebruikte men om loodwit te maken?

Azijnzuur, paardenmest en lood werden gebruikt om deze verf te realiseren.

Wat is pigment?

Pigment is het belangrijkste onderdeel van verf. Vulstof en bindmiddel zorgen er voor dat er een homogene massa ontstaat, welke gemakkelijk met een kwast op een doek kan worden gebracht. Pigment werd vooral vroeger gewonnen uit planten en dieren. Maar ook een aantal stenen deden dienst als bron voor het winnen van pigment.

Wat is zinkwit en wat is titiaan wit?

Vanaf het midden van de 19e eeuw kwam het zinkwit op de markt. Dit is een transparante, niet dekkende verf. Zinkwit is eigenlijk alleen goed bruikbaar om te mengen met een andere kleur. Later kwam het titiaanwit op de markt. Dit is een acrylverf die prima dekt!

 

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Aanbevolen product
Bekijk